भरतपुर, २७ मंसिर ।
गएको साउन महिनामा दुई दिनको शिशुलाई उपचारका लागि भरतपुरस्थित चितवन मेडिकल शिक्षण अस्पताल ल्याइयो । उक्त शिशुको नाइटो बनेको थिएन भने आन्द्रा नै बाहिर निस्किएको थियो । बच्चाको नाइटोमा मात्रै नभएर आन्द्रामा पनि समस्या थियो । नवजात शिशुको यस्तो जटिल स्वास्थ्य समस्या अस्पतालको उपचार बाल शल्यचिकित्सकको दलका कारण सम्भव बन्यो ।
ती शिशुको दुईवटा सफल शल्यक्रिया गरिए । उक्त शिशुलाई सफल शल्यक्रियापछि ४२ दिनमा डिस्चार्ज गराएको अनुभव अस्पतालकी बाल शल्यचिकित्सक डा. प्रकृति गिरी सुनाउँछिन् । सीएमसी शिक्षण अस्पतालमा पछिल्ला दिनयता शिशु तथा बालबालबालिकाको शल्यक्रिया शिशु शल्यचिकित्साको विशेषज्ञता भएका सर्जनहरूबाट हुने गरेको डा. गिरी बताउँछिन् ।
उनका अनुसार पछिल्लो १० महिनामा १५ जना नवजात शिशुको सफल शल्यक्रिया भइसकेको छ । यस्तै १ वर्षभन्दा मुनिका ३५ जना र १ देखि १४ वर्ष उमेर समूहका २ सय ५५ जना बालबालिकाहरूको शल्यक्रिया गरिएको छ । “बालवालिकामा जटिल समस्याहरूदेखि प्राय देखिरहेको हर्निया, हाइड्रोसिल, एपेन्डीसाइटिस जस्ता समस्याहरूको दैनिक शल्यक्रिया भइरहेको छ”, उनले भनिन्, “पेटमा आन्द्रा खप्टेको अवस्थामा समयमा नै अस्पताल आएको खण्डमा बिना अप्रेसन पानीको माध्यमबाट आन्द्रा खुलाई उपचार गराउन सकिन्छ ।”
विकसित देशहरूमा बाल शल्य चिकित्सकले नै बालबालिका तथा नवजात शिशुहरूमा आइपर्ने समस्याको शल्यक्रिया गर्ने गरेपनि नेपालमा भने सबैतिर त्यस्तोे अवस्था नरहेको अस्पतालका निर्देशक डा. दयाराम लम्सालले बताए । “बाल शल्यचिकित्सकले बालबालिकाको ससाना अङ्ग, तन्तु तथा नसाहरूका बारेमा दक्षता, ज्ञान, तालिम हासिल गरेका हुन्छन् । आमाको गर्भमा रहेको शिशुमा देखिन सक्ने समस्याका बारेमा आवश्यक परामर्श र उपचार बाल शल्यचिकित्सकमार्फत गराउँदा राम्रो मानिन्छ”, उनले भने ।
नेपालमा दक्ष बाल शल्य चिकित्सकको संख्या कम रहेको उल्लेख गर्दै उनले उपत्यका बाहिर नियमित रूपमा चितवन मेडिकल कलेजले सेवा दिइराखेको दाबी गरे । बच्चा जति सानो भयो त्यति नै शल्यक्रिया जटिल हुनसक्ने अवस्थालाई मध्यनजर गर्दै अस्पतालमा दक्ष चिकित्सकमार्फत सेवा प्रदान गर्दै आएको डा. लम्सालले बताए । भर्खरै जन्मिएका बच्चाको अप्रेशन गर्नुपर्ने अवस्थामा काठमाण्डौ नै पठाउनुपर्ने बाध्यता हटेको उनले सुनाए । हाल अस्पतालमा चितवनसहित मकवानपुर, नवलपरासी, गोरखा, लमजुङ, तनहूँ, रुपन्देही, सुनसरी, बारा, पर्सा, धनुषा लगायतका जिल्लाबाट बिरामीहरू आउने गरेको उनले बताए ।
कतिपय ग्रामीण भेगका बिरामीहरू उपचार सेवाका बारेमा जानकार नहुँदा समयमा उपचार गर्नबाट बञ्चित रहेको डा. गिरीको भनाइ थियो । वयस्क व्यक्तिभन्दा बच्चाको शल्यक्रिया संवेदनशील भएकाले उपचारमा बढी खर्च हुने बाल शल्यचिकित्सक डा. गिरी बताउँछिन् । तथापि आर्थिक विपन्नताका कारण बिरामी फिर्ता जाने अवस्था भने नरहेको उनले दाबी गरिन् । “हामीकहाँ आउने कतिपय बिरामीसँग पैसा नै हुँदैन त्यस्तो अवस्थामा सामाजिक सेवा डिपार्टमेन्टबाट सहुलियत दिएर उपचार गरेर घर पठाएका छौ”, उनले भनिन् ।
