“गणनाको तात्पर्य चरा मात्रै होइन, त्योसँग जोडिएको वातावरण , खोलानाला , तालतलैया , कस्तो अवस्थामा छन् , किन प्रदूषित हुँदै गए भन्ने कुराको पनि खोजी हुन्छ,” वर्ड एजुकेशन सोसाइटी चितवनका अध्यक्ष रहेका चराविद् टिकारम गिरीले भने, “फोहोर गर्न हुँदैन । त्यसले मानिसलाई पनि असर गरेको कुराको सन्देश दिन्छ ।”

नेपालमा सन् १९८७ देखि चरा गणना थालिएको हो । हरेक वर्ष जनवरी सातदेखी २२ सम्म पानीचरा गणना गरिन्छ । पानीमा आश्रित चराको अवस्था पत्ता लगाउन गणना गरिदै आएको हो । गणना गरेर सकेपछि प्रतिवेदन तयार गरिन्छ । गणनाले चरा सरंक्षणका नीति तथा कार्यक्रम बनाउन टेवा पुग्ने चराविद् डा. हेमसागर बरालले बताए ।

नारायणी नदीतर्फ सिर्खौलीदेखि अमलटारी र अमलटारीदेखि त्रिवेणी गण्डक नहरसम्म पनि चरा गणना गरिन्छ । कोशी, जनकपुर, हेटौंडा, चितवन, नवलपुर, लुम्बिनी, दाङ, बर्दिया, कञ्चनपुर, कैलाली, कास्की, काठमाडौं, भक्तपुरमा गणना हुनेछ । गणनामा चराविद् सहित साढे तीन सय जना स्वयंसेवी रूपमा सहभागी हुने बरालले बताए ।

“यो कुनै प्रोजेक्ट होइन । आफै स्वयंसेवकको रूपमा खटिन्छन्, ” उनले भने, “नागरिक आफै वैज्ञानिकको रूपमा अगाडि बढेको हुन्छ । यसमा आफै बजेट व्यवस्थापन गरेर चराको लागि काम गर्छन् ।”

जाडो छल्न साइबेरिया, तिब्बतबाट चरा नेपाल आउँछन् । साइबेरीया, अष्ट्रेलिया, लगायतका देशबाट उत्तरी सीमा हुँदै नेपालमा चरा आउने गर्दछन् । गर्मी लागेसँगै ती चरा फर्कने गर्दछन् । जाडोमा आउने चरा हाँस प्रजातिका हन्छन् । हिउँका कारण खान नपाएपछि नेपाल आउँछन् ।